Hayatımızı "gerçekten" değiştiren icatlar

Mesaj Sayısı : 69 Kayıt tarihi : 14/09/09 Yaş : 25

Hayatımızı "gerçekten" değiştiren icatlar

İlk "Hayatımızı değiştiren icatlar"
dosyasında işin şamatasındaydık. Oysa bu kez ciddiyiz. Lazer kalemi ya
da game boy olmadan yaşayabiliriz ancak bu kez hazırladığımız 20
maddelik listedekiler olmadan uygarlığın bugünkü haline gelebileceğini
düşünemiyoruz. Tamam, önceki listede de walkman ve uzaktan kumanda gibi
eksikliği büyük acılar verecek icatlar vardı ama bu sefer daha ciddi
olanlardan bahsediyoruz. Siz en iyisi listeye bakın, ne demek
istediğimizi anlayacaksınız. Yazı (M.Ö. 3500):
Tarih kitaplarımızda yazının Sümerler tarafından bulunduğu yazar. Daha
yenilikçi yaklaşımlar ise yazının aynı dönemde Mısır uygarlığı
tarafından bulunduğunu, yani yazının dünyadaki iki farklı uygarlığın
aynı zamanda bulduğu bir şey olduğunu söylüyor. Yazının bulunması, insanlık tarihinde bilgi adına atılmış ilk adımdır. Takvim (M.Ö. 45):
Takvimler astronomik olaylara göre ayarlanır. Evrende bizim için en
önemli iki astronomik hadise de güneş ve ay olduğuna göre
takvimlerimizi bunlara göre ayarlamamız son derece doğal. Bugün
kullandığımız Gregoryen takvimin babasını, M.Ö. 45 yılında Sezar
hazırlamış. Bu takvimin başlangıcı da Cleopatra ile ilk buluşmasıymış.
Ancak bu takvim 128 yılda bir 1 gün atarmış. Bunu engelleyecek ince
ayar 15 Kasım 1582'de yapılmış. Pusula (206):
Pusula, eski Çin hanedanlıklarından Qin'in bilim adamları tarafından
keşfedilmiş. Çinli büyücüler, mıknatıs taşlarını fal bakarken
kullanıyormuş. Sonunda birileri mıknatıs taşlarının belirli bir yönü
gösterebildiğini fark etmiş ve ilk pusula böylece ortaya çıkmış. Ancak
bu pusuladan çok, bir platformun üzerine bırakılmış bir kaşıkmış.
Manyetize edilmiş bir iğnenin yuvarlak bir kutuya konması ise 850 ile
1050 arasında bir zamanda, yine Çin'de gerçekleşmiş. Pusula olmasaydı
neler olurdu bir düşünsenize! Matbaa (1439): Yazılı
bilgiyi ucuz olarak kitlelere ulaştırmak mümkün olmasaydı Rönesans da
olmazdı, Pazar sabahı tam sayfa çengel bulmaca çözme keyfi de. Matbaa
için gerekli çabaları Johann Gutenberg göstermiş ama safça bir insan
olduğundan sürekli kandırılmış. İlk basılan İncil de Bay Gutenberg
tarafından değil, makinesine el koyan ortağının oğlu tarafından
matbaaya gitmiş. Neyse ki kitaplarda hep Gutenberg'in ismi var da
adamcağızın kemikleri sızlamıyor. Mekanik saat (16. yy):
Saati öğrenmenin tarihi kısmıyla ilgilenmeyelim, o kısım epey uzun.
1577'de dakikayı gösteren ilk saat yapılmış. Jost Burgi'nin amacı,
astronomların kullanacağı bir yardımcı üretmekmiş.1656'da sarkaç icat
edilmiş, bu da saatleri daha güvenilir hale getirmiş. Koluna saat takan
ilk kişi ise Fransız matematikçi ve filozof Blaise Pascal. Yıllardan
1660. Saat kavramını standartlarına oturtan ise 1878'de Sir Sanford
Fleming olmuş. Mikroskop (16. yy):
Lensler ve büyüteçler, Antik Yunan uygarlığında bile biliniyormuş.
Ancak onlar bu lensleri yapmayı değil, sadece ortası kenarlarından daha
geniş kristallerin etkilerini biliyormuş. 1590'da iki gözlük imalatçısı
Zaccharis Janssen ve oğlu Hans, bir tüpün içine dizdikleri lenslerin
yakındaki bir cismi 10 kat yakına getirdiklerini fark etmiş. 1700'lü
yılların başında Anton van Leeuwenhoek, 270 kat büyüten bir mikroskop
yapmış ve olaylar gelişmiş! Teleskop (1608):
Cam, M.Ö. 3500 gibi bulunmuş ama lens haline gelmesi için 5000 sene
geçmesi gerekmiş. Hans Lippershey, ilk lensi 1600'lü yılların başında
yapmış. Aslında doğruyu söyleyelim, mikroskopta da okuduğunuz gibi çok
önceleri de lensler yapılıyormuş ama nedense tarihe adını o yazdırmış.
Teleskop ise 1609'da, ünlü İtalyan bilim adamı Galileo Galilei
tarafından icat edilmiş. Bu teleskop cisimleri 30 kat büyütebiliyormuş.
Aynalarla ışığı toplayarak daha performanslı bir teleskobu bulan kişi
ise 1704'de Isaac Newton olmuş. Buhar motoru (1698):
Buhar motoru, endüstri devriminin başlamasına, dünya için iyi, o
dönemde yaşayan zavallılar için pek fena bir sürü olayın yaşanmasına
sebep oldu. İlk kez hayvan gücü aşılıyordu ve insanlar çılgınca sürekli
bu gücü kullanacakları yeni alanlar buldular. Bunun için 1968'de buhar
motorunun patentini alan Thomas Newcomen'e teşekkür etme nezaketini
gösterdiler mi bilemeyiz tabii. Elektrik (1832):
Elektrik, elektron akışıyla enerjinin transfer edilmesi sonucu oluşur.
Elektriğin M.Ö. 600'lü yıllarda bilindiği, Antik Yunanistan'da kürklere
amber sürülerek statik elektrik elde edildiği yazılır. Amberleri
kürklere o kadar çok sürerlermiş ki gözle görülen elektrik akımları
bile oluşurmuş. Elektrik denince akla Edison'un gelmesi ise kendisinin
başarılı bir halkla ilişkilerci olmasından kaynaklanıyormuş sadece.
Yoksa buluşta katkısı olan daha pek çok bilim adamı var. Elektrikli
sandalyeyi de maalesef Edison bulmuş. Laboratuvar ortamında elektriği
ilk kez elde edebilenler ise aynı yıl ayrı ayrı çalışmalarla Michael
Faraday ve Joseph Henry. Plastik (1862):
İnsan yapımı ilk plastik, 1862'de Alexander Parkes tarafından
İngiltere'de yapılmış. Selülozdan yapılan bu madde, ısıtılıp
yumuşatılarak kalıba dökülüp soğuyunca, kalıbın şeklini alarak
çıkıyormuş. Bundan önce buna benzer bilinen tek madde Charles
Goodyear'ın bulduğu yollarla işlenen doğal kauçukmuş. Radyo (1895): Radyo,
gelişimini iki buluşa borçlu: telefon ve telgraf. Bu ikisi olmasaymış
radyo da olmazmış. 1860'ta İskoç fizikçi James Clerk Maxwell, radyo
dalgalarının varlığını keşfetmiş. İtalyan mucit Guglielmo Marconi,
1895'te ilk kez bilinçli olarak radyo dalgaları gönderip almayı
başarmış. Ancak bugün modern radyonun mucidi, bir takım yasal
düzenlemeler sonucu Nikola Tesla sayılıyor. Penisilin (1928): Penisilin'in tüm ekmeğini Alexander Fleming yese de küfün antibiyotik etkisini ilk olarak 1896'da Ernest Duchesne keşfetmişti. Tabii
bilimsel olarak; yoksa taa Mezopotamya'ya, Maya uygarlıklarına dönmemiz
gerek. Yani besin zehirlenmelerinin en önemli sebebi olan stafilokok
bakterilerinin, penicillium cinsi küfle öldürülebildiğini kayda geçiren
kişi Alexander Fleming'dir. Penisilinin tıptaki hayati önemi, ilk kez
II. Dünya savaşı sırasında kanıtlanmış. PC (1936):
Kişisel bilgisayarı kim buldu diye sorarsak tek bir yanıt almamız biraz
zor. Bilgisayar tek bir parçadan oluşmayan komplike bir makine ve
haliyle üretimine sınırsız sayıda kişi katkıda bulunmuş. Bütün bu
parçalar da ayrı birer icat olarak nitelenmeli belki de. Ancak ilk
programlanabilir bilgisayar, Konrad Zuse tarafından üretilen Z1'dir.
Yıllardan taa 1936. Ancak bu makinenin tarihini PC'ler için kullanmamız
ne derece doğru bilemiyoruz. Aslında aramızda kalsın, hiç değil ama ne
yapalım ki ilk örnek bu. Transistör (1947): Transistör,
bir devreyi açıp kapayan, bir sinyali güçlendiren, farklı dirençteki
devre parçalarını birbiriyle uyumlu hale getiren, hmm, şeydir. Biz
bilmiyoruz, öyle diyorlar. Transistör
için ayrıca elektrik elektronik camiasının en mühim keşfi de diyorlar.
Ne yaptığını tam bilmesek de 1947'de transistörü buldukları için John
Bardeen, Walter Brattain ve William Shockley'ye teşekkür borçluyuz
sanırız. Kalp pili (1950): Kalp
pili, kalbin atış hızını ayarlayan bir cihaz. Kanadalı John Hopps,
vücut sıcaklığının aniden düşmesi anlamına gelen hipotermiya'ya çare
bulmak için radyo dalgalarıyla vücut sıcaklığını artırmaya çalışırken,
tesadüfen kalbin durduğunda mekanik olarak tekrar çalıştırılabildiğini
keşfetmiş. İlk ürettiği kalp pili o kadar büyükmüş ki vücudun dışında
taşınması gerekiyormuş. Lazer (1960):
LASER, "Light Amplification by the Stimulated Emission of Radiation"
kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma. İlk kez 1917
yılında Albert Einstein tarafından "hayal edilmiş". 1954'te "maser"
denilen teknoloji bulunmuş, "light" kelimesi yerine "microwave"
kelimesini koyun. Lazerden tek farkı görünmez olmasıymış. 1958'de
"maser"in mucitleri Charles Townes ve Arthur Schawlow, görünür bir
lazer üzerinde çalışmışlar ancak ilk optik lazer ışınını yaratan kişi
Theodore Maiman olmuş. Cep telefonu (1973): Cep
telefonu düşüncesi 1947'de ortaya çıkmış. Arabalara nasıl telefon
yerleştireceklerini düşünen bilimadamları, yüksek güçlü vericileri
aralıklı olarak yerleştirmektense düşük güçlü ucuz vericileri sık
aralıklarla yerleştirmenin daha başarılı bir sistem olduğunu
düşünmüşler. Tabii o sırada bunu yapabilecek teknoloji ortalarda
yokmuş. Martin Cooper, modern cep telefonu cihazının mucidi sayılıyor.
İlk cep telefonu görüşmesini 1973 yılının Nisan ayında o yapmış.
1977'de ilk cihaz imal edilmiş ve 2000 tane sınırlı sayıda üretilerek
piyasaya çıkmış. İnternet (1991): İnternetin
büyükbabası ARPAnet'in ilk çalışmaları, soğuk savaş döneminde yapılmış.
Amaç, yeni bulunan NCP (Network Control Protocol) protokolü sayesinde
birbirine bağlanabilen bilgisayarlarla birbirine uzak iki askeri üs
arasında bilgi akışını devamlı tutmakmış. 1968'de artık ağır kalan
ARPAnet yerine NSFnet kurulmuş ve bu sefer ağa üniversiteler de
bağlanmış. Bu ağ, bugün internet dediğimiz devasa şeyin omurgasını
oluşturmuş. İş'te Genç'in seçimi - Tekerlek:
Maalesef ilk tekerleği kimler buldu bilemiyoruz. Yani düşünürseniz
aslında özel bir seçim olmasını sağlayacak bir hikayesi yok. Tabii şu
an elimizin altındaki farede bile olması, özel bir seçim olması için
kafi bir neden denebilir. Tekerleğin icadından önce ağır cisimler
kaydırılıyormuş. Bir gün zeki bir mağara adamı, kaydırılan şeyin altına
tomruklar konursa daha rahat hareket ettiğini görmüş ve tekerlek için
ilk adım atılmış. Sürtünmenin fark edilmesi ve tomruğun yontularak aks
haline getirilmesi gibi çılgınca şeyler nasıl düşünüldü, aklımız
almıyor. Biz olsak hala ittiriyor olurduk.