DAĞ OLUŞUMU-OROJENEZ
-KıvRıM daqLarı oLuşumu sırasında
Tortul tabakadaki , tortullaşma süreci dolduğunda LevhaLar tarafından
Tbakaların kıvrılarak kubbeleştiği kesimlere ANTİKLİNAL , çukurlaştığı
kesimlere SENKLİNAL denir.
TürkiYe’de Toros ve Kuzey AnadoLu dağLARI
BUNlara örnektir.
-KırıK daqLar (HORST)
LevhaLar yan basıncı sırasında , sert yapıdaki tortul tabakaları
Kırılmaya ugrar .Kırılma sırasında yükselen BLoqLar KIRIK DAĞLARı yaNi HORST’u
oLuşturur.
TürkiYe’de Atdın ve Boz dağları buna örnektir.
-GraBen ALanLar (akarsuların aktığı geniş çukurlar gibi bişi)
Çöken Bloqlar ise GRABEN ALANlarını oluşturur.
Türkiye’De Gediz , Büyk Menderes , Küçük Menderes akasuLarının aktığı
geniş çukurlar buna örnektir.
KITA OLUŞUMU-EPİROJENEZ
Tabakaların kraşılıklı burumları bozulmadan i yer kabuğunun geniş
sahalarda çok yavaş bir şekilde genellikle dikey yönde yükselmesi veya
alçalması hareketLerine EPİROJENEZ denir.
GünüMüzde Venedik Şehrinin her yıL yakLaşk 4 mm Kadar AdriYa Denizi’ne
doqRu batması ve İskandiNav
Yarımadasının kuzeyindeki StockhoLm şehrinin kıyılarının son yüz yıl içinde
yarım metre yükselmesi Buna örnektir.
Epirojenik HareketLerine baqLı oLarak oLuşan deniz çukuruna JEOSENKLİNAL , oluşan kara kütlesine ise
JEOANTİKLİNAL Denir.
Epirojenik HareketLer sırasında kara kütlesinin alçalmasıyla deniz
karaya doğruilerler.Buna DENİZ İLERLEMESİ (TRANSGRESYON) denir.Bunun tam tersi
oLan yani Kara kütLesinin yükselmesiyle Deniz seviyesi alçalır Bu
duruma ise DENİZ GERİLEMESİ (REGRESYON)
denir.
…VOLKANİZMA…
Maqmanın yeryüzündeki ve yer kabuğundaki çeşitli derinlikteki
faaliyetlerine VOLKANİZMA denir.Faaliyetler oluştukları yere göre 2 Ye
ayrıLır..
a)DerinLik VoLkanizMası
Maqmanın yer kabuğunun derinlerindeki çatlaklardan yüzeye doğru olan
hareketi sırasında yüzeye çıkmayan
bölümleri çatlaklar arasına sokulu.ÇatLaklar arasında zamanla kristalleşip katı
kütleler haline dönüşür. İç püskürme kayaçlar olarak adlandırılır bu kütlelerin
büyük olanlarına BATOLİT denir.
Bir damar aracılıkğıyla yer kabuğunun bir
bölümüne sokulmuş olanlarına LAKOLİT ve SİLL denir.
Yern derinmliklerinden gelen
magma bazen çeşitli kütleleri keserek katılaşır bu şekilde oluşan kayalara DAYK
denir.
b)Yüzey VoLkanizMası
yüzey volkanizması genelde yer kabuğunun zayıf olduğu
kırık(fay)bölgelerinde bulunur.Buralarda Bulunan veçok derinlere kadar ulaşan
kırıklar, magmanın yeryüzüyle olan bağlantısını sağlar.maqmanın bu kırıklardan
yer yüzüne çıktığı yerlerde VOLKAN KONİLERİ oluşur . VoLkan konisinin üst
kesiminde hun, şeklimdeki çukurluğa KRATER , maqma hazinesi ile çukurluk
arasındaki kanala ise BACA Denir.
VoLkan konilerinden yeryüzüne atılan çeşitli malzemelrden başında Lav
qelir. Yer yüzünde çıkan akışkan kıvamdaki magmadır.Volkan konilerinden dışarı
atılan bir diğer unsur GAZLAR dır.Volaknlarda büyük basınçda çıkan gazların beraberinde
sürükledikleri VOLKAN BOMBASI , LAPİLLİ)VOLKAN ÇAKILI),VOLKAN KUMU(TÜF) VE
VOLKAN KÜLÜ gibi katı malzemelerde yine volkan konikerinin püskürttüğü
malzemelerdir.
Volkan konilerinin ağız kesimi olan kraterlerin , şiddetli püskürtmewler
sonucu parçalanmasıyla oluşan daha büyük çukurlara KALDELA denir.
VoLkanik arazilerde tabakalar arasında
kalmış gazların basınçla sıkışma sonucu patlamasıyla oluşan çukurlara
MAAR denir.
….VOLKAN ŞEKİLLERİ….
Magmadan gelen ve yüzeyde briken
malzemlerin özellğine göre farklı şekillerde VOLKAN KONİLERİ oluşr.
-TÜF KONİLERİ :
Volkandan çıkan kül , kum v e çakıl gibi
katı malzemelerin brikmesiyle oluşan küçük konilerdir.
-KALKAN BİÇİMİNDEKİ VOLKANLAR:
Magmadan gelen malzemelerin bazik
karakterli ve akışkan şeklinde yüzeye çıktığı arazilerde kalkana benzer , basık
ve yayvan volkan konileridir.
-TABAKALI VOLKANLAR:
Maqmandan gelen malzemeelrin asit karakterli
ve yoğun lavlar şeklinde yüzeye çıktığı arazilerde dik volkan konileri
oluşur.Lavların fazla akışkan olmaması nedeniyle tabakalar halinde biriktiği bu
konilerde , anakoninin etrafında daha küçük parazit koniler oluşturur.
TÜrkiyese Ağrı dağı buna örnektir.
DÜNYA’DA Aktif VoLKANların
büyük bölümü BÜYÜK OKYANUS çevresinde yer alır. Bu durum başlıca nedeni yer kabuğunun buralarda daha
ince ve haraketli olmasıdır.
Paz Ekim 04, 2009 12:10 am